Ở bài trước, tôi liên tục sử dụng khái niệm "trạng thái tập trung" như trọng tâm để qua đó chỉ ra những sai lầm trong việc quản lý thời gian ở các công ty công nghệ. Đây là một khái niệm đã được công nhận trong ngành tâm lý học dưới cái tên the flow state và có lẽ "trạng thái làm việc hưng phấn" sẽ là một cách dịch sát nghĩa hơn.
Bài viết Một thế giới khác mô tả góc nhìn có phần lãng mạn hoá của trạng thái làm việc hưng phấn. Nếu có dịp tôi sẽ đề cập một cách khoa học các vấn đề như cảm giác thế nào và làm sao để đạt được trạng thái làm việc hưng phấn. Nhưng ở đây, chúng ta sẽ chỉ đứng từ phía nhà quản lý cố gắng tận dụng khái niệm này nhằm khai thác nguồn lực trí óc mà LTV mang lại.
Không gian
Không gian là một bài toán về đầu tư. Ngoài lương, bạn còn trả cho LTV không gian để họ làm việc. Đôi khi gia tăng vốn đầu tư vào không gian sẽ đem lại lợi tức cao hơn. Không gian bao gồm từ máy móc thiết bị đến bàn ghế, trang trí nội thất. Việc thiết kế không gian cho LTV phải đảm bảo dễ tập trung, kích thích sáng tạo, và thân thiện cho sức khoẻ.
Thoáng, yên tĩnh, thoải mái
Một số công ty kê bàn ghế sát nhau thành hàng. Cách bài trí này rất tiện cho việc ... bắn Half Life, vừa tiết kiệm không gian mà các thành viên trong một team có thể ... soi máy cho nhau dễ dàng. Thế nhưng nó hoàn toàn không thích hợp cho lập trình. Hãy thử yêu cầu người viết sách làm việc trong môi trường như vậy xem sao.
Lập trình là một loại công việc tương đối độc lập. Những công việc độc lập đòi hỏi một môi trường độc lập. LTV cần có không gian riêng, ít nhất là để họ có thể tập trung, và quan trọng hơn là tạo cảm giác thoải mái để họ hưng phấn. Ngồi lâu trước máy tính trong cùng một tư thế rất khó chịu. Đó là chưa kể mật độ máy móc quá dầy trong không gian nhỏ hẹp có hại cho sức khoẻ.
Theo tôi, nếu bạn không thể cấp cho mỗi LTV một không gian đủ thoáng, có lẽ bạn đang thừa người so với quy mô của công ty. Nói cách khác, bạn đang đầu tư quá nhiều vào nhân lực và quá ít vào không gian.
Không gian suy nghĩ
Lập trình đòi hỏi thời gian nghĩ nhiều hơn thời gian gõ code. Đôi khi ngôi trước màn hình máy tính không phải là cách tốt nhất để suy nghĩ, nhất là khi không gian làm việc vốn đã chật hẹp. Các công ty lớn thường có hẳn một khuôn viên cho LTV đi lại suy nghĩ. Các công ty nhỏ nên sử dụng phòng seminar, bếp, hay gác thượng làm nơi cho LTV tuỳ ý sử dụng.
Đồ uống và bánh kẹo
Ở công ty Y mà tôi từng làm, đồ uống - bao gồm từ cà phê đủ loại đến trà chanh, trà xanh, trả gừng, nước lọc - và bánh kẹo đều được cung cấp miễn phí. Ngoài chức năng "thanh lọc cơ thế, giải nhiệt cuộc sống", đồ uống và bánh kẹo sẽ giữ cho đầu óc tỉnh táo, tinh thần sảng khoái, gây cảm giác thân thiện đặc biệt cho LTV. Một giải pháp ít tốn kém để xây dựng văn hoá và sự gắn kết trong công ty.
Thiết kế nội thất
Tôi rất thích những bức tranh ngộ nghĩnh và sáng tạo trên khắp các phòng ở công ty Z. Điều này rõ ràng đã làm không gian làm việc của tôi và đồng nghiệp trở nên sống động hơn hẳn, kích thích khả nắng sáng tạo cũng như tinh thần làm việc của chúng tôi. Nếu như quy mô công ty của bạn chưa đủ để thiết kế được những không gian kiểu như thế này thì ít nhất bạn cũng nên rót một chút sức sống vào môi trường làm việc bằng những biện pháp ít tốn kém như công ty Z nói trên.
Những tấm bảng trắng
Tôi nghe nói trong Googleplex luôn treo những tấm bảng trắng khắp nơi. Chúng hỗ trợ cho nhu cầu giao tiếp ý tưởng giữa các LTV với nhau. Các ý tưởng trong ngành lập trình thường dễ thể hiện duới dạng biểu đồ hơn là chỉ bằng lời nói.
Âm nhạc
Results show that people who listened to music of their own selection were able to perform better than those with no music who performed better than those who listened to music they disliked.
Xem thêm: StackOverflow
Trước khi bắt tay vào viết code, tôi thường suy nghĩ trong không gian yên lặng để xây dựng kiến trúc và thuật toán trong đầu. Nhưng đến khi viết code, tôi đặc biệt làm việc hưng phấn hơn nhiều nếu được nghe nhạc tự chọn (thường là death metal khi code ầm ầm hào sảng, guitar cổ điển khi cần code chậm và bình tĩnh, flamenco khi code ngẫu hứng). Tôi nghĩ các công ty nên cung cấp headphone trên mỗi PC. Điều này còn giúp cho LTV giữ tập trung nếu môi trường xung quanh đang ồn ào (nhà bên cạnh đang xây lại - chuyện thường ngày tại HN).
Trên đây tôi đã cố ý lọc ra những điểm hay bị bỏ qua nhất trong khâu thiết kế không gian ở các công ty công nghệ. Tất cả các điểm kể trên đều hướng tới mục đích giúp cho LTV có thể phát huy hết khả năng của mình.
Hãy thử phân tích môi trường làm việc tại BKIS. Với số tiền đầu tư không nhỏ, BKIS có một quang cảnh chuyên nghiệp, tiện nghi sang trọng, có nơi vui chơi giải trí, có không gian suy nghĩ (hành lang?). Thế nhưng diện tích không gian làm việc trên đầu người còn thấp, bài trí còn gò bó, chưa sáng tạo, thiếu sức sống.
Điểm đáng chú ý là tác giả bài viết tuy rất quan tâm đến quản trị doanh nghiệp nhưng lại tỏ ý hoàn toàn hài lòng với môi trường ở BKIS, và có lẽ rất nhiều nhà quản lý công nghệ khác cũng vậy. Tôi ngờ rằng các nhà quản lý công nghệ đang chưa dành sự quan tâm thoả đáng đến đặc thù của công việc lập trình.
